Maar wat kunnen bibliotheken leren van de Amazonboekwinkel?
Eerder deze week opende Amazon in Seattle een fysieke boekwinkel: Amazon Books. Uit het persbericht:
“Amazon Books is a physical extension of Amazon.com. We’ve applied 20 years of online bookselling experience to build a store that integrates the benefits of offline and online book shopping. The books in our store are selected based on Amazon.com customer ratings, pre-orders, sales, popularity on Goodreads, and our curators’ assessments.”
De eerste reacties daarop waren dat Amazon bibliotheekje ging spelen, wat weer reacties losmaakte dat ze helemaal niet deden. Of zouden mogen. Allemaal heel menselijke reacties dus en geheel in lijn met hoe (veel mensen die houden van) bibliotheken omgaan met deze ‘bedreiging’.
Nu is de vraag of Amazon daadwerkelijk bibliotheekje zou spelen eenvoudig te weerleggen. Het bedrijf zegt het zelf eigenlijk ook al: we zijn een fysieke vorm van de webwinkel. Een plek dus waar je moet betalen voor de waar die je koopt. Dat daarbij wordt ingestoken op ontmoeting verandert niets aan dat commerciële model.
Maar wat interessant is, is dat Amazon’s aanpak wel tastbaar maakt wat bibliotheken maar moeilijk voor elkaar krijgen: het betrekken van de gebruikers bij het bepalen van de collectie. In dat geval staat het bedrijf overigens niet alleen. Ook Spotify gaf deze week aan dat de gebruiker een belangrijke rol speelt in het bepalen van goede muzieksuggesties. Niet alleen slimme algoritmes, maar ook de afspeellijsten die door luisteraars worden samengesteld, worden meegenomen in het maken van goede suggesties die breed inzetbaar zijn.
Ook binnen bibliotheekssystemen bestaat de functionaliteit om beoordelingen en recensies kwijt te kunnen. Hiervan wordt echter maar mondjesmaat gebruik gemaakt. Naar de oorzaken daarvan kan ik slechts gissen, maar ik denk dat eigenaarschap wel een rol van betekenis speelt. Waar je bij een winkel iets aanschaft en het dus van jou is (al kan je daarbij waar het om Amazon-ebooks gaat natuurlijk ernstige vraagtekens zetten) gaat die vlag bij een geleend object niet op. Naar alle waarschijnlijkheid wordt het schrijven van een beoordeling dan als een opgave beschouwd.
En misschien spelen de bibliotheken zelf ook een rol. Lange tijd lag het collectioneren en beschrijven van items exclusief bij de bibliothecaris. Vandaag de dag worden dat soort inhoudelijke processen echter in toenemende mate overgelaten aan derden. En die derden zijn niet de lezers of luisteraars zoals bij Amazon en Spotify, maar commerciële partijen als NBD/Biblion. En niet onbelangrijk is dat de gebruikers van online retailers niet anders gewend zijn dan struinen door de webstores. Het bijdragen aan de content daarvan middels beoordelingen maakt deel uit van het letterlijke en figuurlijke systeem. Voor bibliotheeksystemen gaat die vlag, ben ik bang, niet op.
Wat Amazon dus briljant doet is het betrekken van de gebruikers bij hun gehele proces. Collectie en connectie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en met Amazon Books nu ook in fysieke vorm. Een bibliotheek is het niet, maar wel iets om met bewondering naar te kijken.
