Pages Menu
Categories Menu

Posted by on mei 6, 2020 in Bibliotheek | 8 comments

De bibliotheek is open: wat betekent dat eigenlijk?

De bibliotheek is open: wat betekent dat eigenlijk?

Article in English here: The library is open: what does that actually mean?


De bibliotheek is dicht en hij moet zo snel mogelijk weer open: dat is het standpunt dat in Open de poorten naar de verbeelding, een artikel in NRC, uiteen wordt gezet. In het algemeen, dus niet alleen tijdens coronatijd, pleiten voor een open bibliotheek is iets wat ik vanzelfsprekend toejuich. Maar wat me minder zint is daarmee primair bedoelen dat mensen weer boeken kunnen komen lenen. Want dat is waar auteur Tineke Bennema specifiek naar verwijst:

“Juist de vele vrije tijd in de coronacrisis biedt kansen om lezen te herwaarderen onder jongeren en voorlezende ouders. Kabinet, juist in tijden van lockdown, open de poorten naar de schatkamers van de verbeelding.”

Maar de bibliotheek is dicht. Dat is de reden dat ook Özcan Akyol oproept tot het openen ervan.

Of is de bibliotheek niet dicht? In de Twitterreacties op Bennema’s artikel reageren veel bibliothecarissen namelijk met de boodschap dat de bibliotheek wel degelijk open is. Er komen talloze voorbeelden voorbij van afhaalbiebs en andere initiatieven om leden te voorzien van verse leesmaterialen. En aan de tomeloze inzet van bibliotheekmedewerkers ontbreekt het geenszins. Maar is dat wat volstaat om te kunnen zeggen dat je open bent? Of in ieder geval, gegeven de situatie, zo open mogelijk? Je zou namelijk zomaar kunnen denken dat een bibliotheek die voorziet in boeken, fysiek of digitaal, volledig voldoet aan haar opdracht.

Van connectie naar collectie?

Zetten we daarmee weer een stap terug in de queeste die van collectie naar connectie heet? David Lankes zegt er het volgende over in zijn blog The “New Normal” Agenda for Librarianship:

“To say we are about community and only be a source of ebooks in a pandemic is hypocrisy. Yes, our fellow citizens need ebooks, but they need compassion, connection, and community dedicated to their full well-being.
[…]
We must fight for a new normal with our collections, our buildings, but mostly, with our expertise.”

Navraag bij Lankes over wat hij precies bedoelt met deze uitspraak leert dat de focus op ebooks wat hem betreft neerkomt op een te grote nadruk op bibliotheekcollecties. Ook heeft hij bedenkingen bij de bijkomende groeiende afhankelijkheid van uitgevers en leveranciers. Het fenomeen afhaalbieb plaatst hij graag in het lokale perspectief, alhoewel hij ook stelt dat daarbij de aangetoonde noodzakelijkheid voor alles gaat.

Maar over die noodzakelijkheid is natuurlijk veel te zeggen. Ik ontken allerminst dat de afhaalbiebs, bezorgservices en gratis toegankelijke ebookcollecties niet zouden voorzien in een behoefte. De enthousiaste reacties erop, zowel van gebruikers als bibliotheekmedewerkers, staven dat alleen maar. “We worden overladen met cadeautjes“, zegt Sophie Bruers van Bibliotheek Tilburg in een ander NRC-artikel. Maar het beeld naar buiten toe gaat wel heel erg over het traditionele imago van de bibliotheek: de plek voor lezers waar je boeken kunt lenen. Ook de landelijke ebookdiensten als ThuisBieb ondersteunen dat beeld.

Voor de fervente lezers is dat prachtig en ik wil hen ook niets ontnemen. Maar wat was er voorhanden voor al die andere groepen die gebruik maken van de bibliotheek? Als je ernaar zou hebben gezocht zou je zeker wat hebben gevonden, maar op een presenteerblaadje werd het niet aangereikt.

Ook in de protocollen, opgesteld door de VOB, over de gefaseerde wederopenstelling van bibliotheken, gaat het in eerste instantie primair over de collectie en het mogelijk maken van uitleningen, ook waar het het protocol voor ontvangen van basisschoolleerlingen betreft (“wat de kinderen in de bibliotheek kunnen doen (boeken uitzoeken, voorgelezen worden) bepaalt de bibliotheek zelf”.)

Gewetensvraag

Ik begrijp dat er keuzes gemaakt moe(s)ten worden, maar de gemaakte keuzes dwingen mijzelf en hopelijk ook anderen in ieder geval tot een gewetensvraag: hoe zien wij onze hoofdopdracht? Want, alle innovatietrajecten van de laatste jaren ten spijt, dragen de bibliotheken, uitzonderingen daargelaten (of in de woorden van Mark Deckers, een klein geluk bij een groot ongeluk), gedurende deze periode een wel heel traditioneel beeld uit. En ik maak me zorgen over de mogelijke keerzijde daarvan.

Afbeelding: Biker Jun Flickr via Compfight cc

8 Comments

  1. Wat kan jij het toch altijd goed verwoorden! Goed stuk!

    • Wat leuk om te horen, Janneke. Dank je wel!

      • Ik blij Jeroen, dat je nog steeds met de juiste blik naar bibliotheken kijkt. In deze tijd hoopte ik op een bibliotheek die mensen zou inspireren bij de problemen rond het thuiswerken, informatie en achterstanden op digitaal vlak. Wat we kregen was een traditionele boeken bieb en een kermis aan gemiste kansen.

  2. Algemene ontwikkeling en ontwikkeling van wetenschap en cultuur is al sinds bibliotheken ontstonden de reden van het bestaan van bibliotheken. Topvoorbeeld is de bibliotheek van Alexandrië in de klassieke oudheid. Dat in de huidige tijd iedereen aan dat doel bij kan dragen en deel kan nemen aan de dynamiek van de samenleving, dus lees- en digitaalvaardig is, is een afgeleide van een ’belezen’ samenleving. Daarom ben ik erg blij met de bijdragen van journalisten en columnisten en de erkenning en waardering van het bestaansrecht van bibliotheken. Ook Lankes onderschrijft dat. Het verschil is vooral dat hij de focus bij de mensen en niet bij het middel legt. Dat fundament moeten we niet uit het oog verliezen want daarin is de bibliotheek uniek. Dat unieke geldt in veel mindere mate voor andere taken. Het is niet voor niets dat we juist in andere zaken samenwerkingspartner zoeken met onze basis als inzet van die samenwerking.

    • Dank voor je inzicht, Jouke!

    • Dank je wel, Robert, fijn om te horen.

Trackbacks/Pingbacks

  1. The library is open: what does that actually mean? | Rafelranden - […] Article in Dutch here. […]

Post a Reply

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Pin It on Pinterest

Share This