Gelezen: Noreena Hertz – De Eenzame Eeuw
Wist je dat zich eenzaam voelende mensen 30% meer kans hebben om voortijdig te overlijden als mensen die dat gevoel niet hebben? In De Eenzame Eeuw beschrijft Noreena Hertz nauwgezet en uitermate goed gedocumenteerd (bijna een vierde van het boek betreft bibliografie en bronnen) hoe eenzaamheid een onmiskenbaar schadelijk element van onze samenleving is. Hoewel van alle tijden wordt het in deze tijd versterkt door een combinatie van de groei van technologie – primair via immer aandachtvragende sociale media en de groeiende invloed van (discriminerende) algoritmes en robotisering – en neoliberale besluitvorming. En dit alles natuurlijk nog eens versterkt door de coronapandemie.
Het boek staat daarmee bol van sociale en digitale dilemma’s. Wat vind je bijvoorbeeld van het Zuid-Koreaanse fenomeen ‘mukbang‘, waarbij eenzame mensen via Youtube ‘samen’ eten met disgenoten, waarbij deze laatste kunnen uitgroeien tot veelgevolgde en daarmee goedbetaalde online sterren. Of van stoplichten in trottoirs, omdat we de moeite niet meer nemen om op te kijken van onze mobiele telefoons. Of het voorbeeld van een succesvolle techmedewerker in San Francisco die sinds zijn scheiding zo eenzaam is dat hij tegen betaling gezelschap inhuurt, maar dat maandelijks zoveel kost dat hij besluit om zijn huis op te geven en te gaan wonen in zijn auto. En daarmee het voorbeeld is van een heuse eenzaamheidseconomie, inclusief co-workingspaces die gebruikers een community beloven zonder dat je daarvoor moeite hoeft te doen.
Hertz noemt, naast de rol van technologie, de teloorgang van publieke voorzieningen als één van de grootste oorzaken van deze eenzaamheidscrisis. Daarin schuilt volgens haar daarom ook de kans om de trend mogelijk te keren. Een prijswinnend woningbouwproject in Chicago, waarbij de ontwikkelaars bibliotheekvoorzieningen in hun ontwerp opnamen én realiseerden, is daarvan een mooi voorbeeld. Ook ziet Hertz kansen voor burgerberaden, mede omdat in haar optiek democratie iets is “dat je moet oefenen”. Het is daarmee een warm pleidooi voor de rol die bibliotheek en onderwijs hierin kunnen spelen.
Wat mij betreft een aanrader voor iedereen die zich bezighoudt met burgerschap en digitaalburgerschap.
