Gelezen: Russell Muirhead en Nancy L. Rosenblum – A Lot of People are Saying, Mia Bloom en Sophia Moskalenko – Pastels and Pedophiles
Als in 2019 ‘heel veel mensen zouden zeggen’ dat op 6 januari 2021 het Capitool in Washington bestormd zou worden zouden Russell Muirhead en Nancy L. Rosenblum, auteurs van A Lot of People are Saying (Princeton University Press, 2019), dat nauwelijks geloven. Dat maakt de wél door hun geschetste rampscenario’s echter niet minder serieus. Door het normaliseren van complotten door Trump lijkt er al grote schade aangericht in het vertrouwen van burgers in politiek en wetenschap. Nog steeds geloven grote groepen kiezers bijvoorbeeld dat er grootschalige stemfraude plaatsvond tijdens de recente Amerikaanse presidentsverkiezingen. Daarmee wordt volgens de auteurs gezaagd aan de poten van het democratisch bestel.
Evenals in Waarheidszoekers van Cees Zweistra wordt ingegaan op het verschil tussen het traditionele en nieuwe complotdenken, waarbij de laatste enkel op ontwrichting van het geloof in politiek en democratische instituties (pers, wetenschap) uit lijkt te zijn. Tezamen met Pastels and Pedophiles (Stanford University Press, 2021) van Mia Bloom en Sophia Moskalenko, dat ingaat op de achtergronden en werking van QAnon, vormt het een mooie tandem. ‘Pastels’ vewijst in dit kader overigens naar de pastelkleuren die passen bij de look and feel van wat Roxane van Iperen treffend beschrijft als wellness-rechts; vrouwelijke influencers die in hun social-mediaposts (soms zonder dat ze het het zelf doorhebben) extreme complotboodschappen verpakken in een pastelkleurige en lieflijke vormgeving. In dit laatste boek heeft de bestorming op het Capitool al wel plaatsgevonden en wordt beschreven hoe QAnon daarin als ultieme vorm van het nieuwe complotdenken een grote rol speelde.
Volgens de auteurs onderscheidt QAnon zich van andere complottheorieën door de diversiteit van complotten (van bloeddrinkende pedofielen tot door Joden bediende ruimtelazers die bosbranden in Californië veroorzaken) en de combinaties daartussen. Het internet met haar filterbubbels én de mogelijkheid om groepen mensen snel te kunnen mobiliseren maakt de effectiviteit tegelijkertijd groter dan bij andere complottheorieën. Daarmee vormt het boek een interessante verdieping van hoe het nieuwe complotdenken zich manifesteert en ook groter is dan alleen een Amerikaans verschijnsel.
Beide titels richten zich weliswaar voornamelijk op de Amerikaanse situatie, maar zeker in Pastels and Pedophiles wordt ook de internationalisering van QAnon beschreven. Als mogelijk verbeteringsperspectief wordt daarin ook het belang van goed mediawijsheidsonderwijs aangehaald, iets waaraan het volgens hen in Amerika ontbreekt.
