Van Google leren over online veiligheid?

Deze week is het de Week van de Mediawijsheid. Door het hele land worden voor allerlei doelgroepen activiteiten georganiseerd die gaan over het werken en omgaan met media en digitale technologie. Lang ging dit vooral over het aanleren van digitale vaardigheden, maar de laatste tijd gaat het steeds meer over kritisch kijken naar je eigen rol, maar zeker ook de rol van techbedrijven.

Je hoeft niemand uit te leggen dat inzake dat laatste het internet in toenemde mate wordt gedomineerd door een beperkt aantal grote en voornamelijk Amerikaanse ondernemingen, zoals Google, Facebook en Amazon. En dat deze ook steeds meer onder vuur liggen vanwege machtsmisbruik en overtreden van privacy- en datawetten. Het is daarom pijnlijk dat uitgerekend in de Week van de Mediawijsheid Google in Leeuwarden in de openbare ruimte aan burgers en ondernemers uitlegt hoe zij optimaal van het internet gebruik kunnen maken. Ook legt Google uit hoe je veiliger van het internet gebruik maakt. Vooral dat laatste is opmerkelijk.

Surveillancekapitalisme

De laatste tijd wordt, door kritisch onderzoek van wetenschappers en journalisten, namelijk steeds meer blootgelegd wat het feitelijke businessmodel van een bedrijf als Google is: voorspellingen kunnen doen over het gedrag van (groepen) mensen door, vaak ongevraagd, data van hen te verzamelen en te verwerken. In publicaties als die van Harvard-professor Shoshanna Zuboff, The Age of Surveillance Capitalism, wordt deze manier van werken haarfijn blootgelegd. Enkele weken geleden wijdde VPRO  Tegenlicht er zelf een volledige aflevering aan, fijntjes getiteld De grote dataroof. Zuboff introduceerde het begrip surveillancekapitalisme om de werkwijze van Google (en in haar nasleep heel veel andere internetbedrijven) te beschrijven: het ongevraagd verzamelen van persoonlijke data, of wat zij noemt privé-ervaringen, en deze verwerken tot digitale producten en diensten waarmee veel winst gemaakt wordt.

De nadruk ligt daarbij op de data waarvan we niet weten dat we het delen, bijvoorbeeld de spelfouten die we maken, gezichtsuitrukkingen of de wijze waarop we formuleren. Door die te koppelen aan andere data (onder Google’s moederbedrijf Alphabet vallen vele honderden bedrijven en startups in allerlei sectoren, uiteenlopen van entertainment tot gezondheidszorg) kunnen dankzij algoritmes en kunstmatige intelligentie gedetailleerde persoonsprofielen worden samengesteld. Dat dit raakt aan ethische vraagstukken over privacy en online veiligheid mag helder zijn, zeker als je niet weet waar die data terecht komt en waarvoor het wordt gebruikt.

Tekenend voor de werkwijze van Google is een bericht in de Wall Street Journal eerder deze week, waarin wordt bericht over een geheime samenwerking tussen Google en een grote Amerikaanse zorgverzekeraar. Doel: het ongevraagd verwerken van patiëntgegevens tot… Ja, tot wat eigenlijk?

In het licht van deze actuele discussie had het de gemeente Leeuwarden gesierd wanneer zij de komst van Google zeer kritisch had bekeken, zéker in de Week van de Mediawijsheid. 

Foto: Flickr

English version here: https://jeroendeboer.net/2019/11/15/learning-from-google-about-online-safety/

Update 15 november: de Leeuwarder Courant plaatste het artikel vanmorgen in de rubriek Ingezonden: