Over mediawijsheid en makerscultuur #bestebibliothecaris

Voorafgaand aan de eerste editie van de Mediawijzer Netwerk Experience werd ik gevraagd een aantal vragen te beantwoorden. Onderstaand wat meer uitgewerkte versies daarvan, ook in het licht van de verkiezing van Beste Bibliothecaris van Nederland 2015. De thematiek bepaalt namelijk in ruime mate de dingen die mij momenteel in mijn werk bezighouden.

1. Wat wordt het belangrijkste mediawijze thema van het komende decennium?

“Wat nu ook al het belangrijkste thema is: privacy. Maar niet alleen in waarschuwende zin. Een ander belangrijk thema is namelijk makerscultuur. Met gratis en open software en overwegend goedkope hardware zijn mensen in staat heel veel oplossingen voor zichzelf te bedenken én te realiseren. Dat betekent dat we ook in staat zijn systemen te maken die veiliger en meer ‘van ons’ zijn. Ik ben er een groot voorstander van een onderwerp als privacy te koppelen aan de kansen die makerscultuur biedt. Oplossingen voor het privacyprobleem komen daarmee ook binnen het bereik van de gebruikers zelf. Het is daarbij zaak te beginnen met bewustwording van wat alle technologie om ons heen betekent, waartoe zij in staat is, maar bovenal het ontwikkelen van technisch begrip. Hoe werkt de telefoon in mijn zak of de slimme energiemeter thuis?”

2. En welke invloed zal dat hebben op de samenleving?

“Eerlijk gezegd is dat niet met zekerheid te stellen, maar kenners zijn het erover eens dat economische en daarmee andere systemen hierdoor gaan veranderen. In de Tegenlichtdocumentaire De Nieuwe Makers is dit mooi geïllustreerd. Wanneer consumenten niet alleen theoretisch, maar ook praktisch kennis opdoen en weten waar en met wie je aan de slag kunt zal de wereld stukje bij beetje veranderen.”

3. Welke competenties moeten kinderen dan hebben?

“‘Als je niet kunt programmeren, loop je veel voordelen mis’, zegt Neelie Kroes. Openbare bibliotheken en het onderwijs kunnen een stimulerende leeromgeving zijn voor samenwerkend digitaal leren. Dat is waar het groeiende aantal FabLabs in Nederlandse bibliotheken nu al mee experimenteert. De openheid en speelsheid van de makerscultuur en het verlangen om te experimenteren brengt nieuwe perspectieven. De makersbenadering maakt dat iedereen hierdoor kan bijdragen aan de ontwikkeling van digitale geletterdheid. Iedereen kan namelijk samenwerken als hiervoor de juiste voorwaarden aanwezig zijn. Competenties zijn dus zelf kunnen doen, delen en samenwerken.”

Het satellietstation ‘It Greate Ear’ bij het Friese dorpje Burum, onder andere gebruikt door de AIVD.

4. Hoe gaan jullie, als professional, daarop inspelen?

“Faciliteren, niets meer en niets minder. Bibliotheken hebben altijd een belangrijke rol gespeeld bij het toegankelijk maken van nieuwe technologische ontwikkelingen. Dat is nu niet anders. Binnen het project FryskLab willen we dat onder meer doen met MediawijzerMakers!, waarbij we mediacoaches laten kennismaken met de toolkit van Mozilla Webmaker en hen uitdagen hun eigen mediawijsheidaanbod te maken. Binnen het onderwijsaanbod van FryskLab komen leerlingen uit het PO, VO en MBO in aanraking met tools om te maken. Het is mooi om te zien dat het aantal Nederlandse bibliotheken dat in dit veld actief is toeneemt. In dat opzicht doen we precies waarvoor bibliotheken bedoeld zijn: mensen kennis laten opdoen over hoe de wereld in elkaar steekt.”

5. Moeten we ons zorgen maken als alles in de toekomst via internet met elkaar is verbonden?

“Ja. Maar dat weegt niet op tegen de voordelen die het internet biedt. Voor de jonge generatie zit het delen van informatie in het DNA. Dit gaat in potentie veel verder dan het delen van informele persoonlijke gegevens, iets waarover we nu vaak terecht bezorgd zijn. Het gaat namelijk ook over het benutten van het web om waardevolle kennis met elkaar te delen en daarmee tot zinvolle resultaten te komen. In dat opzicht moeten we ons veel meer zorgen maken over de tegenbeweging die ontstaat vanuit het bedrijfsleven en de politiek om het delen aan banden te leggen.”

foto: It Greate Ear (het grote oor) bij het Friese dorpje Burum.