Bibliotheekwerk in transitie – 4. Van… Gebruiker is klant Naar… Gebruiker is expert
Enkele maanden geleden bracht ik een avond door bij een stadsgenoot met een bijzondere muziekcollectie. Zijn vinyl- en cd-verzameling omvatte zeker 10.000 exemplaren van een genre dat je het best zou kunnen omschrijven als progressieve rock uit Groot Brittannië, periode 1965-1975. En ook alleen maar dat. Zijn streven was om zijn collectie qua breedte en invalshoek te beperken, zodat hij discografieën van een select aantal artiesten uitputtend bij elkaar kon brengen. Een levenswerk dus.
In zijn speciaal hiervoor ingerichte luisterkamer, een zolder met schuin dak waarvoor de platenkasten speciaal op maat waren gemaakt, ademde het muziek. Dat kwam niet alleen door de prachtige collectie en de uitmuntende geluidsinstallatie, maar nog veel meer door de verhalen die gepaard gingen bij elke plaat die op de draaitafel of in de cd-lade ging. Elke muziekliefhebber, ongeacht smaakvoorkeur, zou zich op die zolder hebben thuisgevoeld. Je werd namelijk door de verzamelaar meegenomen in zijn verhaal en passie. En dat gewoon op een zolder van een huis in een straat ergens in Leeuwarden.
Bibliotheken herbergen in hun gebruikersbestand talloze van dit soort experts (en daarbuiten zijn het er natuurlijk nog veel meer). Wat doen wij om hen uit te dagen hun kennis voor ons en anderen beschikbaar te stellen? Doen we het überhaupt? En als we het willen, wat hebben deze experts dan van ons nodig? Ik denk dat het belangrijkste is uit te dragen dat we voor deze experts open staan, net zoals bibliotheken open staan voor bijvoorbeeld de Volksuniversiteit. Ik herinner me nog goed dat ik op de dag dat zanger Ronnie James Dio overleed een aankondiging van Muziekbank Overijssel langs zag komen. Zij nodigden liefhebbers van diens muziek uit in de bibliotheek om onder het genot van een drankje een avond lang naar Dio’s muziek te luisteren en verhalen te vertellen. Zo eenvoudig en zo sympathiek.
Vorige week kwam bij de sessie in Groningen, de aanleiding voor deze blogreeks, het project Verhalencoach aan de orde. Rob en mij werd gevraagd of we iets wist van de voortgang daarvan. Daarover konden we wel iets vertellen, maar nu ik dit zo opschrijf besef ik me ineens dat ik wel heel erg geïnteresseerd zou zijn in een Verhalencoach waarvan de rol ook kan worden ingevuld door de gebruiker als expert. Eigenlijk weer een soort Mensenbieb dus. Dat vraagt echter om het durven afstaan van wat door sommigen wordt beschouwd als het absolute privilege van de professionele (traditionele) bibliothecaris. Ik herinner me deze discussie naar aanleiding van de opening van particuliere Leencafé’s in Assen (als gevolg van sluiting van de wijkbibliotheek), waarbij de directeur van de VOB stelt:
Prima dat dan anderen in dat gat springen. Maar als we dat vanuit onze professionaliteit c.q. onze branche zelf gaan zitten stimuleren of daar actief aan meewerken, dan zijn we hard bezig die professionaliteit helemaal weg te bonjouren. Want dan legitimeren we zelf de bezuinigende gemeente. Dan zal er van professioneel bibliotheekwerk snel niet veel meer over zijn.
In plaats van het omarmen van het initiatief wordt het neergezet als een goedbedoeld, zij het amateuristisch gebeuren. En iedereen die dit signaleert en probeert uit te vinden hoe beide elkaar kunnen versterken wordt door dezelfde directeur medeverantwoordelijk gemaakt voor de teloorgang van het professionele bibliotheekwerk:
Dat mensen uit onze branche daar kennelijk anders over denken en dat actief willen uidragen, het moet allemaal kunnen. Maar nogmaals: kijk dan niet raar op als je gevoeglijk wordt wegbezuinigd en wees dan niet boos als je je baan verliest en professionele bibliotheken worden opgeheven ten gunste van goedbedoelde vrijwilligersinitiatieven.
Dat het burgerinitiatief in Assen zeker niet op zichzelf staat blijkt uit dit mooie overzicht van informele bibliotheken. Omarmen, zou ik zeggen, maar nee, in plaats daarvan meent deze zelfde VOB nu het hoofd te gaan bieden aan dreigende bezuinigingen door een Facebookpagina te openen en te vragen om likes voor de stelling Mijn bieb moet blijven. Goedbedoeld amateurisme. En dat blijkt, want van de immer opgevoerde vier miljoen leden hebben welgeteld ruim 1.300 (waaronder, zag ik, ook veel collega’s) momenteel een like achtergelaten. Dat is 0,0003 procent,.
Wat wil men eigenlijk bereiken met een pamflet dat bol staat van beleidstekstfragmenten en eindigend met het begrip volwaardige bibliotheekvoorziening. De hoogste tijd dunkt me om eerst rol en functie van de bibliotheek eens onder de loep te nemen in plaats van te bouwen op een afbrokkelend fundament. En waarom daarbij niet de gebruiker als expert van gebruik van de bibliotheek om hulp vragen? Het is namelijk helemaal niet erg om hen hun licht te laten schijnen over onze uitdagingen. Van een beetje trots inslikken is nog nooit iemand slechter geworden.
Morgen:
Bibliotheekwerk in transitie – 5. Van… Ordening Naar… Context
Wil je ook je licht laten schijnen over Bibliotheekwerk in transitie? Voeg je bijdrage dan toe aan dit publieke Google Doc
