Het aanschafbeleid herzien

Deze boekbespreking verscheen in Digitale Bibliotheek nr. 5, 2010:

Jesse Holden – Acquisitions In The New Information Universe, Core competencies and ethical practices
2010 Facet Publishing
ISBN 978-85604-739-5

Het aanschafbeleid van bibliotheken in de genetwerkte informatiemaatschappij verandert. Waar de dagelijkse praktijk in het verleden ambachtelijke handelingen als het invoeren en archiveren van vooral papieren content betrof, vraagt het nu om meerdere vaardigheden. Holden stelt dat de aanwezigheid van een toenemend aantal materiaalvormen al een uitdaging op zichzelf is. Deze leiden vervolgens ook tot een grotere variatie aan de manieren waarop deze beschikbaar worden gesteld aan de gebruikers. Deze laatste groep maakt hiermee onderdeel uit van wat Holden de Acces and Feedback-loop noemt: gebruikers zijn meer dan voorheen op de hoogte van het aanschafbeleid van bibliotheken en nemen de vrijheid gedurende dat proces te interfereren. Dit vraagt om een voortdurende alertheid en servicegerichtheid van de informatieprofessional. En niet alleen richting de gebruiker: ook tussen de aanbieders en de bibliotheek bestaat een in toenemende mate directer contact.
Holden pleit ervoor de opkomst van het e-book en andere, niet in gedrukte vorm, beschikbare content, in termen van een formaat te beschouwen. Het is niet meer zo dat ‘een boek een boek’ is, of in Holden’s woorden:

It is appropriate to reconceive information in terms of its existence as an object: content that exists as something material but not necessarily physical. The idea of a collection needs to be approached not as items organized by formats but rather as formats that happen to be embodied as objects, which may or may not be physical entities.”

Door het bezien van content in termen van een format, dat dankzij de technologische ontwikkelingen voortdurend in beweging is, vraagt om een flexibel aanschafbeleid. Het gebruik van technologie dient hierbij gezien te worden als een handzaam en veelzijdig instrument. Het e-book mag dan bijvoorbeeld een tastbaar object zijn, de online multimediatoepassingen nemen met rasse schreden toe en vragen om nieuwe manieren dit op te nemen in het aanschafbeleid. De nieuwe vormen van informatievoorziening worden door Holden beschouwd als een sphere of access. Naast het bekende papieren boek, dat door hem trouwens nog lang niet dood verklaard wordt, bestaat het ook uit een explosief in omvang toenemende hoeveelheid digitale informatie. Deze nieuwe aanwas is slechts deels afkomstig van de reguliere aanbieders. Ook user-generated content dient in beschouwing te worden genomen, evenals gedigitaliseerd materiaal uit bijvoorbeeld locale archieven en materiaal dat niet officieel uitgegeven wordt, maar wel online aanwezig is (verslagen, handleidingen etc.).

Holden stelt dat er sprake is van een verschuiving van een moderne en mechanische informatiemaatschappij naar een postmoderne, elektronische en nonlineaire informatiemaatschappij. Het fysieke item speelt hierin een steeds minder belangrijke rol en vraagt van de informatieprofessional dat hij/zij voortdurend op de hoogte moet zijn van nieuwe formaten, onbekende objecten en een hierbij verwachte vorm van dienstverlening. Op zich zijn dit geen onbekende nieuwe inzichten. Hij benadrukt echter dat de toename van content en de daarmee samenhangende mogelijkheden van collectievorming en dienstverlening voor elke bibliotheek unieke mogelijkheden en problemen kan opleveren. Holden stelt daarom dat er sprake is van een radicale omslag, waarbij afstand wordt gedaan van een lineaire verstandhouding met aanbieder en gebruiker. Deze wordt vervangen door de rizomatische benadering van Deleuze en Guattari: informatie en gebruikers verplaatsen zich vrij in alle richtingen en zoeken automatisch naar de kortste weg.

De genetwerkte informatiemaatschappij bestaat uit een geheel van content en formaten dat voortdurend in beweging is en waarbij de gebruiker steeds mondiger en vaardiger wordt. Holden concludeert hierom ook dat, om te kunnen reageren en anticiperen op deze nieuwe informatiemaatschappij, er afstand gedaan moet worden van gestandaardiseerde aanschaf- en collectiemethoden. Het is echter niet mogelijk op een presenteerblaadje aan te reiken welke instrumenten hiervoor in de plaats moeten komen. Acquisitions In The New Information Universe is daarmee meer een ideeën- dan een handboek waarmee elke bibliotheek zijn eigen aanschafbeleid kan herzien. Dat laatste is volgens Holden namelijk noodzakelijk.

Add to: Facebook | Digg | Del.icio.us | Stumbleupon | Reddit | Blinklist | Twitter | Technorati | Yahoo Buzz | Newsvine