Bibliotheekwerk in transitie – 1. Van… Distributie Naar… Kennis maken

Het is iets dat we als bibliotheken tot in de puntjes beheersen: het logistieke systeem waarbij boeken en andere media van A naar B worden verplaatst middels transportbusjes (interbibliothecair leenverkeer, of IBL). Steeds meer begint echter de vraag te spelen of IBL wel iets is dat past bij deze tijd en eveneens of er inmiddels geen partijen actief zijn die dat logistieke proces nog beter beheersen dan wij (bijvoorbeeld omdat het hun core business is). Je kan dan twee dingen doen:
1. doorgaan met waar je mee bezig bent en trachten dat zoveel mogelijk efficiënter te maken, of
2. de fundamentele vraag stellen of een distributiesysteem als IBL iets is wat onlosmakelijk aan de bibliotheek verbonden is.

Van oudsher staan bibliotheken voor het toegang bieden tot kennis en informatie. IBL is het antwoord op de vraag boeken als belangrijke informatiedragers bij gebruikers terecht te laten komen. Maar het monopolie van het boek als voornaamste vehikel voor kennisoverdracht begint stukje bij beetje af te kalven. Het internet en online informatievoorziening worden steeds belangrijker en komen in toenemende mate in het domein van de traditionele bibliotheekgebruiker. Daaraan doen bibliotheken zelf mee, bijvoorbeeld met het ebookplatform, maar commerciële aanbieders zingen meer dan een stevig deuntje mee (denk aan Spotify of Netflix, of het aangekondige ebookplatform van enkele grote uitgevers).

Tegelijkertijd is internet een platform voor andere distributievormen. Bij Bibliotheekservice Fryslân starten we binnenkort met een project rondom printing on demand. Deze ontwikkeling van het ter plekke printen van digitale objecten is in feite een andere manifestatie van IBL, zij het dat beperkingen rondom auteursrecht een 100% uitwisseling van titels nog deels in de weg staan. Internet biedt het gebruikers ook de mogelijkheid zelf in de huid van producent te kruipen. Dat uit zich in online markplaatsen voor fysiek gemaakte ambachtelijke producten (Etsy bijvoorbeeld), maar ook in webomgevingen waar digitale ontwerpen (al dan niet tegen betaling) beschikbaar worden gemaakt. Voorbeelden daarvan zijn Thingiverse of de website Instructables. Deze laatste twee zijn manifestaties van de maker movement, een beweging die is gebouwd op het fundament van digitale fabricage, gekoppeld aan een heilig geloof in de gedachte dat dit delen is gestoeld op open principes.

Het interessante aan de Thingiverse’s van deze wereld is dat distributie en maken/productie hand in hand gaan. Ook verdwijnt langzamerhand het onderscheid tussen gebruiker en maker, in die zin dat een gebruiker ook zelf producent kan worden. Geheel online is dat verschijnsel al veel langer zichtbaar, denk bijvoorbeeld aan Youtube, maar het interessante is dat het nu weer tastbaar wordt in het fysieke domein. Enerzijds door fysieke producten, anderzijds door de behoefte te leren van en samen te werken met mensen van vlees en bloed. En, heel belangrijk, om gebruik te kunnen maken van middelen om zelf te kunnen produceren, ook als je daar zelf de mogelijkheid niet toe hebt.

In dat laatste hebben bibliotheken altijd proberen te voorzien, natuurlijk met boeken, maar ook met computers en toegang tot het internet. Het begrip kennis maken is echter ook bij uitstek van toepassing op makerspaces/FabLabs. Het credo van ons project FryskLab luidt niet voor niets: Het kennis maken en delen van de toekomst. De rol die wij daarbij vanuit de bibliotheek innemen is die van facilitator, zowel op het vlak van fysieke mogelijkheden (machines, gereedschappen etc.),  maar we willen ook (samen met anderen) invulling geven aan scholing en ondersteuning.

In het geval van FryskLab voorzien we ook in onze eigen distributie van dat fysieke deel middels een bus, maar die keuze is het resultaat van een lokale afweging. Waar het om gaat is dat de bibliotheek haar gebruikers in staat stelt te kunnen maken en zo te kunnen bijdragen aan wat de bibliotheek biedt. Dat is een mooi bruggetje naar de veranderende rol van die gebruiker, dus morgen Bibliotheekwerk in transitie – 2. Van… Voor de gebruiker Naar… Door de gebruiker

Wil je ook je licht laten schijnen over Bibliotheekwerk in transitie? Voeg je bijdrage dan toe aan dit publieke Google Doc

 

Afbeelding: StockMonkeys.com via Compfight cc