Ongeoorloofd gebruik foto Miles Davis kost $32.500
Er zullen weinigen zijn die de beroemde hoes van Miles Davis’ Kind of Blue (1959) niet kennen. Producer Andy Baio gebruikte de afbeelding voor het album Kind of Bloop, maar dat werd hem niet in dank afgenomen door de oorspronkelijke fotograaf Jay Maisel. Deze (of beter gezegd, zijn advocaten) eiste $150.000 van Baio, omdat er inbreuk zou zijn gemaakt op Maisel’s intellectuele eigendomsrechten. Tevens werd er geeist dat Baio $ 25.000 diende te betalen voor het overtreden van de Digital Millenium Copyright Act. Na veel juridisch getouwtrek werd er geschikt voor een bedrag van $ 32.500.
Eén en ander schoot in het verkeerde keelgat van blogger Hrag Vartanian, die, in mijn ogen terecht, stelt dat er hier sprake is van fair-use:
Last week, I saw this post by Andy Baio, about how he was sued by Jay Maisel and forced to pay $32,500 for failing to license Maisel’s photo of Miles Davis. I was upset by it. First, because Andy’s 8-bit remake of the photo was clearly transformative fair-use. Second, because it was being used for a non-profit art project that Andy made no money from, and third, because Andy’s use had no negative consequences for the market for Jay’s shot. Finally, the fact that Jay Maisel is a multi-millionaire who lives in a 70+ room mansion on Bowery and Spring, and that he felt compelled to extort $32,500 from a relatively poor artist by threatening a specious lawsuit — well, that just really got my goat.”
Dit resulteerde in een actie met een aantal bevriende kunstenaars, die het appartment van Maisel voorzagen van de bewerkte cover. Leterlijk en figuurlijk mooie actie.
Ik vind het wel goed dat er wordt opgetreden tegen oneigenlijk gebruik (dwz publicatie) van intellectueel eigendom van anderen. Je ziet ze te pas en te onpas op allerlei sites en blogs voorbij komen; Foto’s en illustraties die, al dan niet bewerkt en/of verminkt, worden gebruikt ter opluistering of commercieel gewin.
Ik heb het zelf ook al een paar keer meegemaakt. Bij mij zijn er weliswaar geen grote commerciële belangen mee gemoeid, maar je kijkt toch vreemd op als je jouw foto ineens op een nieuwssite voorbij ziet komen. Niets gevraagd, ‘gewoon’ gekopieerd en gepubliceerd, bovendien zonder naamsvermelding. En als je de ‘dader’ er op aanspreekt, dan reageren ze nog verbaasd en gepikeerd ook…
Dus wat mij betreft: keihard aanpakken!
Hoi Gert Jan,
In beginsel vind ik dat je daarin gelijk hebt. In dit geval spelen er echter een aantal ‘verzachtende’ factoren:
1. de bewerking werd gebruikt voor een noncommercieel product
2. er is sprake van creatief hergebruik van een origineel werk dat ook nog eens 50 jaar geleden gemaakt is (mee eens, nog binnen de reguliere termijn, maar toch al redelijk oud)
De rechter was het daarmee blijkbaar toch niet eens, want er is een boete gegeven. Dat neemt echter niet weg dat ik vind dat coulance hier op z’n plaats was geweest. Hergebruik is eigen aan kunst en cultuur, dat zal ook de ‘getroffen’ fotograaf niet kunnen ontkennen. De hoogte van het boetebedrag vind ik echter alle grenzen te buiten gaan, zeker kijkend naar de slappe was waarin Maisel schijnt te zitten. Niet dat een rechter zich daarvan iets moet aantrekken, maar 150.000 dollar per overtreding eisen slaat natuurlijk helemaal nergens op.
Ik vind dat het er niet toe doet dat het om een niet-commercieel product gaat. Dat zou betekenen dat het van de interpretatie van de tweede publicist afhangt of je vooraf toestemming wordt gevraagd of niet.
Het gaat mij om het harde feit dat het om intellectueel EIGENDOM gaat. Natuurlijk, je kan als maker het commerciële recht op een werk vervreemden. Daar kun je afspraken over maken en dat kan in overleg ook gratis als jij dat als maker vindt passen bij bijvoorbeeld het (niet commerciële) product. Maar ongevraagd en dan ook nog gewijzigd publiceren van andermans werk is wat mij betreft ontoelaatbaar.
Ook dát is ter bescherming van de integriteit van de artiest, kunstenaar, de maker. De eigenaar…
Ook dat ben ik met je eens: toestemming vragen is wel zo netjes. Gelukkig is er met de komst van Creative Commons in ieder geval de mogelijkheid meerdere licenties aan je werk te hangen.
Wat betreft al dan niet commercieel gebruik: hoe sta je dan tegenover satirisch gebruik, dat bijvoorbeeld door het fair use-beginsel wordt beschermd?
En een bedrijf als Disney, dat teert op verhalen van anderen, maar wel met de stok gaat slaan wanneer anderen hún materiaal hergebruiken?
Tsja, satire is juridisch gezien een erg lastig, grijs gebied, dat ben ik met je eens. Want wanneer gaat satire over in commercieel belang? Wanneer valt het onder de journalistieke waarden en wanneer is het een doel op zich? Erg lastig, ook voor rechters om te bepalen. Ik weet niet of er al een uitspraak is geweest over de zaak Jolanthe en Wesley vs Boshardt cs? Want jurisprudentie is wat deze discussie betreft hard nodig.
Wat Disney aangaat. Als het eigendom van de werken duidelijk is, is er wat mij betreft wat dat aangaat geen probleem. Dan kunnen ze zich op dat recht beroepen. Als er anderen zijn die denken dat hun rechten worden geschonden, dan kunnen ze daartegen in verweer gaan.
Je zou over deze handelswijze van Disney wel een discussie kunnen voeren of het ethisch allemaal aan mijn of jouw waarden voldoet. Maar daar gaat wat mij betreft de discussie niet over.
Wat betreft Disney ligt het weer wat anders omdat oude Walt voor zijn klassieke films veelvoudig gebruik maakte van bekende sprookjes etc. Die bevonden zich al in het publieke domein, dus dat was geen probleem. Het punt is echter dat Disney er zelf alles aan doet de auteurstermijn zoveel mogelijk te rekken. De succesvolle poging daartoe wordt in de VS niet voor niets de Mickey Mouse Act genoemd. Waar Disney publieke werken gebruikte gaan nu, denk ik terecht, stemmen op ook de beeltenis van Mickey en anderen aan het publieke domein toe te voegen. Zo is het altijd geweest, maar door de komst van grote ondernemingen aan verval onderhevig. Picasso zei niet voor niets: “good artists copy but great artists steal”. Culturele ontwikkeling kan niet zonder voort te bouwen op werk van anderen.